 |
| Τσόμσκι Νόαμ |
(Συνομιλίες του με τον Ντενί Ρομπέρ και την Βερόνικα Ζαράχοβις)
Εκδόσεις Λιβάνη
σελίδα 15 (εισαγωγικό σημείωμα από τους Δημοσιογράφους και Συγγραφείς του βιβλίου)
Ας θυμηθούμε λοιπόν σύντομα τα γεγονότα. Στο τέλος της δεκαετίας του 1970, ο Ρομπέρ Φορισόν, καθηγητής Γαλλικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Λιόν, απαλλάσσεται από τα καθήκοντα του επειδή αρνήθηκε την ύπαρξη των θαλάμων αερίων κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο πόλεμο. Ζητείται από τον Νόαμ Τσόμσκι να υπογραφεί μια δήλωση διαμαρτυρίας για την υπεράσπιση της ελευθερίας της έκφρασης, μαζί με περισσότερους από πεντακόσιους άλλους υπογράφοντες. Οι αντιδράσεις είναι απίστευτα βίαιες. Ο Γαλλικός Τύπος παρουσιάζει το κείμενο σαν τη "Δήλωση Διαμαρτυρίας Τσόμσκι" και ο Αμερικανός πανεπιστημιακός βρίσκεται σύντομα κατηγορούμενος ότι συμμερίζεται τις θέσεις του Φορισόν - αν και δεν αναφέρονται καθόλου στη δήλωση διαμαρτυρίας, της οποίας το μοναδικό αντικείμενο ήταν η αυστηρή υπεράσπιση της ελευθερίας της έκφρασης.
Για να υπερασπιστεί τον εαυτό του, ο Νόαμ Τσόμσκι έγραψε ένα σύντομο κείμενο για την ελευθερία της έκφρασης. Ένα κείμενο στην ίδια κατεύθυνση με το ρητό που συχνά αποδίδεται στον Βολταίρο "Απεχθάνομαι αυτό που γράφετε, αλλά είμαι έτοιμος ακόμη και να σκοτωθώ για να έχετε το δικαίωμα να το εκφράσετε". Εξηγεί πως η αναγνώριση του δικαιώματος κάποιου να εκφράσει τις ιδέες του δεν έχει καμία σχέση με τον ενστερνισμό αυτών των ιδεών. Διευκρινίζει επίσης ότι δεν έχει διαβάσει τα κείμενα του Φορισόν, λέγοντας ότι, από τα λίγα που γνωρίζει, "από όσο μπορεί να κρίνει, ο Φορισόν είναι ένα είδους φιλελεύθερου, σχετικά απολιτικού ανθρώπου". Ο Τσόμσκι στέλνει αυτό το κείμενο στον ερευνητή Σερζ Θιόν, φίλο του εκείνη την εποχή, επιτρέποντας του να το χρησιμοποιήσει όπως θα ήθελε. Από όσα πιστεύουμε ότι γνωρίζουμε, χωρίς να τον ειδοποιήσουν, ο Θιόν και ο εκδότης Πιέρ γκιγιόμ εμφανίζουν αυτό το κείμενο σαν πρόλογο του συγγράματος του Φορισόν Υπερασπιστικό υπόμνημα αυτών που με κατηγορούν ότι παραχαράσσω την Ιστορία. Το θέμα των θαλάμων αερίων*. Ειδοποιημένος από φίλους του, ο Νόαμ Τσόμσκι προσπαθεί να εμποδίσει την έκδοση, αλλά είναι πια πολύ αργά.
* La Vieille Taupe, Παρίσι, 1980. Προερχόμενοι και οι δύο από την εξτρεμιστική Αριστερά, ο Θιόν κι ο Γκιγιόμ ασπάζονται τη "θέση" του αρνητή.
σελίδες 39-44 (μέρος από την συνέντευξη του) Η ΓΑΛΛΙΑ ΚΑΙ Η ΥΠΟΘΕΣΗ ΦΟΡΙΣΟΝ
Στη Γαλλία είστε ακόμη παραγνωρισμένος και εμφανίζεστε σαν "επικίνδυνο υποκείμενο". Παρά τις εξηγήσεις που δώσατε,* "η υπόθεση Φορισόν" συνδέεται με εσάς. Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι σας έκανε να υπογράψετε, το 1979, μια δήλωση διαμαρτυρίας υπέρ αυτού του Γάλλου πανεπιστημιακού "αρνητιστή"** κι ύστερα να γράψετε το κείμενο
"Μερικά στοιχειώδη σχόλια πάνω στο δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης", που χρησιμοποιήθηκε από τον Ρομπέρ Φορισόν ως πρόλογος του βιβλίου του που κυκλοφόρησε το 1980;***
Ποτέ δεν έγραψα -αν και αυτό είχε ειπωθεί επανειλλημένα εδώ και είκοσι χρόνια στη Γαλλία- κανέναπρόλογο σε οποιοδήποτε σύγγραμα του Ρομπέρ Φορισόν. Είχα γράψει μια δήλωση για το θεμελιωδές δικαίωμα της ελευθερίας της έκφρασης. Αυτή η δήλωση προσαρτήθηκε από τον εκδότη του, με τη μορφή "άποψης", σ' ένα "Υπερασπιστικό υπόμνημα" μέσω του οποίου απαντούσε στην κατηγορία που του είχαν απευθύνει ότι "παραχαράσσει την Ιστορία" σχετικά με τους θαλάμους αερίων, αν κρίνω από τον τίτλο του, αφού δεν έχω διαβάσει αυτό το κείμενο...
Η δήλωση διαμαρτυρίας ήταν όμοια μ' εκείνες τις αναρίθμητες δηλώσεις που υπογράφω συνεχώς. Απαιτούσε να εξασφαλιστεί στον Ρομπέρ Φορισόν η σωματική του ασφάλεια και η ελεύθερη άσκηση των πολιτικών του δικαιωμάτων. Αυτό το είδος δήλωσης διαμαρτυρίας προκαλεί πάντα πολύ βίαιες αντιδράσεις προκαλεί πάντα πού βίαιες αντιδράσεις στη χώρα στην οποία απευθύνεται, κάτι που αγνοούν γενικά οι υπογράφοντες. Ειδικά σ' αυτή την περίπτωση, μου ζητήθηκε να απαντήσω για έναν μόνο λόγο: Αυτό είναι παράλογο, αφού υπήρχαν εκατοντάδες άλλοι υπογράφοντες, ενώ εγώ δεν συμμετείχα από την αρχή της.
Αυτή η δήλωση διαμαρτυρίας δεν αναφερόταν στο περιεχόμενο αυτών των απόψεων, ούτε με τις πεποιθήσεις του προσώπου που δέχεται επίθεση. Πρέπει μόνο να υπερασπιζόμαστε την ελευθερία έκφρασης.
Για παράδειγμα, ο Γάλλος ιστορικός Πιερ Βιντάλ-Νακέ εξηγεί ότι σας προειδοποίησε, αφότου είχατε υπογράψει αυτή τη δήλωση διαμαρτυρίας για τον αντισημιτισμό του Φορισόν...
Είναι αλήθεια ότι ο Πιερ Βιντάλ-Νακέ μου έστειλε μια επιστολή στην οποία ανέφερε αυτές που θεωρούσε αποδείξεις του αντισημιτισμού του Φορισόν. Δεν είχα κανένα λόγο να αμφιβάλλω για τις κατηγορίες του, εξάλλου η δήλωση μου για το δικαίωμα ελευθερίας της έκφρασης τις είχε λάβει υπόψη, χωρίς φυσικά να τον αναφέρει σαν πηγή. Καταλαβαίνω ότι αργότερα ισχυρίστηκε το αντίθετο, αλλά είναι ψέμα. Έγραψα λοιπόν ότι ακόμη κι αν ο Φορισόν ήταν πραγματικά αντισημίτης και νεοναζί όπως διαβεβαίωναν μερικοί, αυτό δεν αλλάζει τίποτα στο θέμα της ελευθερίας της έκφρασης, το θέμα στο οποίο περιοριζόνταν τα σχόλια μου. Πρόσθεσα όμως ότι αυτές ήταν σοβαρές κατηγορίες, που δεν μπορούσαν να ληφθούν επιπόλαια. Ύστερα ξαναασχολήθηκα με τις κατηγορίες που μου είχαν παρουσιαστεί, οι οποίες, προφανώς δεν φαινόνταν πολύ σημαντικές.
Η επιστολή του Πιερ Βιντάλ-Νακέ σας έκανε ν' αλλάξετε στάση;
Για να πώ την αλήθεια, δεν είχα διαμορφώσει θέση σχετικά με τον Φορισόν σαν άνθρωπο, αφού δεν γνώριζα σχεδόν τίποτα γι' αυτόν. Υπογράφω καθημερινά δηλώσεις διαμαρτυρίας για ανθρώπους που δεν γνωρίζω τίποτα για τις απόψεις τους ή για τη δράση τους. Είναι το καθημερινό ψωμί των υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Όμως, μπορούμε να πούμε ότι η επιστολή του Βιντάλ-Νακέ μ' έκανε ν' αλλάξω γνώμη σε ένα σημείο, πολύ περιορισμένο βέβαια. Πριν τη λήψη της, αγνοούσα σχεδόν τα πάντα για τον Φορισόν. Μετά, είδα καθαρά ότι ο πιο αδιάλλακτος και προφανώς ο πιο ενημερωμένος κριτής του δεν μπορούσε να προσφέρει καμιά απόδειξη για να στηρίξει τις κατηγορίες του για αντισημιτισμό.
Για να επανέλθω σ' αυτά που έγραψα τότε, γνώριζα πολύ λίγα πράγματα για τον Φορισόν και δεν ενδιαφερόμουν ιδιαίτερα να μάθω περισσότερα, όπως μου συμβαίνει σε αναρίθμητες άλλες παρόμοιες περιπτώσεις. Υποθέτω ότι, όταν υπογράφω δηλώσεις διαμαρτυρίας για να υπερασπιστώ την ελευθερία έκφρασης στο Ιράν και στη Μόσχα, οι μουλάδες και οι πολιτικοί κομισάριοι πνίγονται από αγανάκτηση, αλλά αυτό εμένα δεν με αφορά. Σ' αυτή την περίπτωση, όπως και στις άλλες, εκείνο που μ' ενδιέφερε ήταν η ελευθερία της έκφρασης και όχι αυτό που μπορεί πραγματικά να είχε γράψει ο Φορισόν. Μου είχαν πει ότι επρόκειτο για φυλλάδια δημοσιευμένα για λογαριασμό του συγγραφέα, με θέμα τους θαλάμου αερίων. Δεν γνώριζω τίποτα περίσσότερο σήμερα.
Επίσης, θα ήμουν τελείως ανίκανος να σας πώ ποιες είναι οι ιδέες που πρεσβεύουν οι ομόλογοι του στις ΗΠΑ, οι οποίοι θα έμεναν ολοκληρωτικά στην σκιά, αν εκείνοι που ισχυρίζονται ότι προσβάλλονται από τις απ΄ποψεις τους δεν έκαναν τόσες προσπάθειες για να φέρουν στα μέσα ενημέρωσης τα κείμενα τους. Είναι ένα παράξενο φαινόμενο, που θα άξιζε, χωρίς αμφιβολία, να είχε αναλυθεί προηγουμένως... Όσο έχω παρακολουθήσει την υπόθεση, για να πώ την αλήθεια την έχω παρακολουθήσει ελάχιστα, φαίνεται να αφορά αυτό που συνέβη στο Παρίσι. Αναρωτιέμαι ποιος θα είχε ακούσει για τον Φορισόν αν οι Παρισιανοί διανοούμενοι δεν τον είχαν καταγγείλει με τόσο θόρυβο, αν δεν είχε παυθεί από τη θέση του καθηγητή και αν δεν είχε διωχθεί δικαστικώς για "παραχάραξη της ιστορίας".
Ότι και να έγινε, αυτή η υπόθεση δεν μ' ενδιέφερε παρά μόνο εξαιτίας της σοβαρής παραβίασης του θεμελιώδους διακαιώματος της ελευθερίας της έκφρασης που περικλείει. Δεν έπαψα να υπογράφω δηλώσεις διαμαρτυρίας και δηλώσεις υπέρ της ελευθερίας της έκφρασης σε όλο τον κόσμο κι αν μερικές υποθέσεις είναι πολύ πιο αμφιλεγόμενες από αυτή, δεν νιώθω καθόλου πως χρειάζεται να ενημερωθώ για τις εκφρασθείσες απόψεις ή για τους ανθρώπους που τις εκφράζουν. Δεν είναι παρά απλές αλήθειες, τουλάχιστον για εκείνους που ακολουθούν τις αρχές των φωτισμένων ανθρώπων και υπερασπίζονται τα πολιτικά δικαιώματα.
* Ιδίως στο κείμενο "His Right to Say It", που παρουσιάστηκε στο The Nation στις 28 Φεβρουαρίου 1981 ή στις απαντήσεις που απηύθυνε προς τη Monde και τη Matin de Paris (που δεν θα τις δημοσιεύσουν) καθώς και στη Nouvelles litteraires (που θα τις δημοσιεύσει με περικοπές).
**Ο Ρομπέρ Φορισόν, τότε καθηγητής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Λιόν ΙΙ, έγινε διάσημος, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, για τις "εργασίες" του που σκόπευαν να επαναξετάσουν το θέμα της ύπαρξης των θαλάμων αερίων στα ναζιστικά στρατόπεδα και να σχετικοποιήσουν τη γενικά αποδεκτή άποψη περί του Σόαχ (Ολοκαυτώματος). Έτσι, στις 25 Μαϊου 1978, μοίρασε τους επί πτυχίω φοιτητές της φιλολογίας αντίγραφα ενός κειμένου με τίτλο: "Για μια αληθινή ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου", όπου μπορούσε κανείς να διαβάσει: "Αυτή η ψευδής απόπειρα γενοκτονίας κι αυτοί οι ψευδείς θάλαμοι αερίων δεν είναι παρά μια μοναδική εφεύρεση της πολεμικής προπαγάνδας. Αυτή η εφεύρεση είναι βασικά σιωνιστικής προέλευσης. [...] Ο Χίτλερ δεν έδωσε ποτέ διαταγή να σκοτώσουν ούτε έναν άνθρωπο εξαιτίας της φυλής ή της θρησκείας του. [...] Ο αριθμός των Εβραίων που εξολοθρεύτηκαν από τον Χίτλερ (δηλαδή τα θύματα της γενοκτονίας) φτάενι ευτυχώς το... μηδέν".
Όμως οι πληροφορίες για τον Ρομπέρ Φορισόν που εστάλησαν τότε στον Νόαμ Τσόμσκι δεν ήταν τόσο σαφείς.
***Υπερασπιστικό υπόμνημα εναντίων αυτών που με κατηγορούν ότι παραχαράσσω την Ιστορία. Το θέμα των θαλάμων αερίων, μια άποψη του Νόαμ Τσόμσκι, La Vieille Taupe, Παρίσι, 1980.
Eπιμέλεια